بررسی اثرات یون های فلزی مس و کادمیوم بر میزان رشد و پارامترهای بیوشیمیایی سرم در ماهی قزل آلای رنگین کمان (oncorhynchus mykiss)

آلودگی با فلزات سنگین یکی از مهم ترین انواع آلوده کننده های سمی است که در سطح آب ها یافت می شود و در سال های اخیر به دلیل فعالیت های وسیع انسانی گسترش فراوانی یافته است. از جمله مهم ترین فلزات سنگین که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته اند، فلزات مس و کادمیوم می باشند. مس از جمله فلزات سنگین ضروری و مورد نیاز برای موجودات است که در غلظت های کم نقش های بیولوژیک فراوانی دارد، اما در غلظت های بالا به شدت برای موجودات سمی می شود؛ در حالی که کادمیوم فاقد هر گونه نقش بیولوژیکی در موجودات است و در غلظت های خیلی پائین هم اثرات سمی دارد. در همین ارتباط پژوهش حاضر طراحی گردید تا اثرات سمی فلزات فوق در غلظت های زیر حد کشندگی بر میزان رشد و پارامترهای بیوشیمیایی سرم در ماهی قزل آلای رنگین کمان، به عنوان یک بیواندیکاتور مهم زیستی، مورد بررسی قرار گیرد. در همین ارتباط غلظت های 10 و 30 میکروگرم بر لیتر در مورد فلز سنگین مس و 1 و 3 میکروگرم بر لیتر در مورد فلز سنگین کادمیوم به کار برده شد. پس از طی دوره سازگاری (10 روز) در اتاق پرورش و نگهداری آبزیان دانشگاه شهرکرد، ماهی ها به مدت 30 روز در محیط های حاوی یون های فوق نگهداری شدند و در این مدت 3 بار نمونه گیری از آن ها به عمل آمد (روزهای اول، پانزده و سی ام). در هر بار نمونه گیری، پس از بیهوش کردن ماهی ها با پودر گل میخک، قد و وزن آن ها اندازه گیری و سپس خون گیری به عمل آمد. پس از جدا کردن سرم ، نمونه ها در دمای 48- درجه فریز شده و سپس آنالیزهای بیوشیمیایی با استفاده از دستگاه اتوآنالایزر انجام گرفت. بررسی ها مشخص نمود که مس و کادمیوم به صورت وابسته به غلظت باعث کاهش شدید رشد و پارامترهای آن در ماهیان می شوند. بر همین اساس وزن، طول کل، شاخص وضعیت، نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن بدن در ماهیان در معرض فلزات سنگین نسبت به گروه کنترل کاهش و ضریب تبدیل غذایی افزایش قابل توجهی یافت. در مورد پارامترهای بیوشیمیایی سرم نیز مشخص شد که مس به صورت وابسته به غلظت باعث افزایش سطح گلوکز و پروتئین تام و کاهش سطح تری گلیسرید وکلسترول سرم می گردد. همچنین نتایج در مورد آنزیم های سرم نیز مشخص کرد که مس باعث افزایش فعالیت آنزیم های آلکالین فسفاتاز، آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز به صورت وابسته به غلظت می شود. در مورد کادمیوم نیز نتایج مشابهی بدست آمد. البته بجز پروتئین تام و آلکالین فسفاتاز که در مورد هر دو فلز افزایش خطی داشتند، بقیه نتایج بدست آمده شامل یک پیک افزایشی یا کاهشی به صورت گذرا بود، به طوری که در مدت پانزده روز نتایج فوق حاصل شد ولی با افزایش مدت زمان آزمایش، به دلیل سازگار شدن ماهیان با شرایط سمی موجود، برگشت به میزان اولیه و رسیدن به سطحی مشابه با گروه کنترل مشاهده شد.